Kleine minnaars, grote winnaars?

Started by A{b}r{a}xa{s}, January 17, 2012, 12:02:57

Previous topic - Next topic

0 Members and 1 Guest are viewing this topic.

A{b}r{a}xa{s}

Kleine minnaars, grote winnaars?Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie (België) op woensdag 28 december 2011
http://www.natuurbericht.nl/?id=7319&cat=vissen

In de natuur geldt vaak dat je groot en mooi moet zijn om je succesvol voort te planten. En hiervoor worden vaak kosten noch moeite gespaard. Iedereen probeert er in de voortplantingsperiode op zijn paasbest uit te zien. Maar is het altijd al die moeite waard? Een verhaal van anadrome vissen, kleine mannetjes en zalmen die verstoppertje spelen.


De Atlantische zalm (Salmo salar) is een anadrome vissoort die een groot deel van zijn volwassen leven doorbrengt in zee. Anadrome vissen hebben een tweeledige levenswijze. Als jonge vis verblijven ze in de snelstromende bovenlopen van rivieren, dicht bij de paaiplaatsen. Dit stadium wordt ook wel het 'parr'-stadium genoemd. Na één of twee jaar zullen de 'parr' zich omvormen tot het 'smolt'-stadium waarin ze zich klaarmaken om stroomafwaarts richting zee te trekken. 'Smolt'-vissen zullen na een korte aanpassingsperiode in brak water aan hun leven op zee beginnen.

Dit zeeleventje legt de zalmen geen windeieren. Terwijl 'parr' slechts 10-15 cm groot worden, groeien 'smolt' uit tot heuse reuzen. Enkele jaren later trekken de zalmen in de zomer- en herfstmaanden terug de rivier op om te paaien. Hierbij worden vaak dezelfde gebieden opgezocht waar de zalm als jonge 'parr' geboren zijn. Zelfs na een reis van enkele honderden kilometers slagen deze vissen er in om hun eigen geboortewateren terug te vinden. Een reis die meestal niet zonder gevaren is en ook niet iedereen ervoor over heeft...


Een klein gedeelte van de jonge mannetjeszalmen blijft achter in de geboortewateren. Deze exemplaren worden echter een stuk minder groot dan hun migrerende leeftijdsgenoten. Die keren als forse, geslachtsrijpe vissen terug naar hun geboortewateren voor de voortplanting. Zalmen zijn één van de weinige vissoorten die aan nestbouw doen. Ze maken hierbij een kuil in de bodem die tot drie meter lang en 20 cm diep kan zijn.


Intussen is gebleken dat niet alleen de migrerende, grote exemplaren meedoen aan de paring. Onderzoekers konden immers aantonen dat ook kleine, niet-migrerende 'parr'-exemplaren hun bijdrage leveren aan de bevruchting. Bij het paaien gaan mannetje en vrouwtje naast elkaar liggen en zal het vrouwtje de eitjes afleggen in deze broedkuil waarna de mannetjes deze meteen bevruchten. Onderzoekers merkten dat ook 'parr'-mannetjes van de partij zijn. Zij verschuilen zich als het ware achter de grotere vrouwtjes zodat hun liefdesrivaal hen niet opmerkt. Wanneer het vrouwtje de eitjes afzet, komen zij dichterbij en spuiten stiekem hun hom over de afgezette eitjes. Daarna verdwijnen ze meteen, zodat het andere mannetje niets door heeft. Zo'n 40% van de bevruchtingen zou afkomstig zijn van deze 'parr'-mannetjes.


De Atlantische zalm kwam vroeger in zowat alle Europese rivieren voor, maar is na de industriële revolutie ongeveer overal verdwenen. Overbevissing en het aantasten van geschikte habitats hebben in veel rivieren geleid tot het verdwijnen van deze soort. Deze antropogene factoren kunnen de balans tussen de aantallen migrerende en thuisblijvende mannetjes in een populatie sterk beïnvloeden.


Bron: Esteve et al. (2011) Sexual behaviour of a Masu salmon parr, with implications for the evolution of parr sexual behaviour in the salmonines. Ecol. Freshwater Fish 20:492-494.


Tekst: Jens D'Haeseleer, Natuurpunt Studie
Foto: Peter Steenstra, U.S. Fish and Wildlife Service